Palyaçolar Nasıl Ortaya Çıktı?
Palyaçolar Nasıl Ortaya Çıktı?
Palyaçoların nasıl ortaya çıktığı konusu en az palyaçolar kadar gizemli ve heyecan doludur. Abartılı kostümler, ilgi çekici yüz boyaması ve çeşitli gösterilerle insanları eğlendiren palyaçoların bilinen tarihi Eski Yunan dönemine kadar uzanıyor. İçi doldurulmuş giysiler giyerek insanların karşısına çıkan bu dönemin palyaçoları, tanınmış kişilerin taklidi yapmak gibi gösterilerle eğlence unsurunu sağlarlardı. Palyaçoların profesyonel komedi oyunculuğu yapmaya başlamaları 19. yüzyıla denk gelir. O dönem yaşamış olan İngiliz mim sanatçısı ve akrobat Joseph Grimaldi, bugünkü anlamda palyaçoluğun babası olarak kabul edilmektedir ve ilk gerçek sirk sanatçılarından biridir. Gösterilerinde "Joey” takma adını kullanan Grimaldi, beyaza boyanmış yüz, absürt derecede büyük ayakkabılar gibi unsurların palyaçoluğa girmesini sağlamıştır.
Palyaçoyu sadece bildiğimiz Palyaço Kostümüyle gösteri yapan kişi olarak görmeyip daha geniş bir açıdan konuya yaklaşırsak, bu geleneği daha fazla kültürde farklı formlarda bulabiliriz. Günümüzde sanat dalı olarak kabul edilen palyaçoluk Türk kültür tarihinde de karakteristik bir öğe olarak yer almaktadır. Osmanlı Devleti döneminde sarayda düzenlenen eğlencelerde görev alan "dalkavuk” ve "soytarı” karakterleri kültürümüze özgü formdaki palyaço örnekleri olarak gösterilebilir.
Sahne gösterileriyle özdeş palyaçoluğu, sahneden alıp beyaz perdeye, film setlerine taşıyan kişi ise İngiliz sinema yönetmeni, oyuncu, yazar, film müziği bestecisi, komedyen Charlie Chaplin, nam-ı diğer "Şarlo”dur (Charlot). Modern palyaço Şarlo karakteri bugün bile dünya genelinde geniş bir hayran kitlesine sahip.
Şapşal Palyaço vs. Kederli Palyaço
19. yüzyılın ortalarında Fransız bir komedyenin gösteri dünyasına kazandırdığı iyi yürekli, saf, sakar ve biraz da aptal palyaço karakteri, bugün hala palyaço denilince akla ilk gelen tipleme. Kırmızı yuvarlak burun, renkli peruk gibi Palyaço Aksesuarlarıyla boy gösteren bu karakter geleneksel oyunlarda sahneye ciddi tavırlı ve makul davranan başka bir karakterle birlikte çıkar. Bu tür gösterilerde komedi unsuru palyaçonun, sakarlığı ve saflığıyla diğer karakteri zor konumda bırakacak durumlara sebebiyet vermesi üzerinden sağlanır.
Komik olaylara neden olan şapşal palyaçonun yanı sıra tamamen farklı özeliklere sahip bir başka karakter daha var. 1898 doğumlu Amerikalı oyuncu Emmett Kelly tarafından yaratılan "kederli palyaço” karakteri ifade gücünü zıtlıkların uyum içinde bir araya gelmesinden alıyor. Diğer karakterden farklı olarak beyaza boyanmış bir ağız, yırtık ayakkabı, uzun palto ve yamalı pantolonla sahneye çıkan kederli palyaço, komedi ve dram unsurlarını harmanlayarak izleyiciye sunar.